Natura w równowadze: Unijny projekt ustawy o ochronie przyrody wisi na włosku

Z okazji Światowego Dnia Oceanów europejscy rybacy o niskim wpływie na środowisko (platforma LIFE) wzywają do przyjęcia ambitnego europejskiego prawa ochrony przyrody.

Zatrzymanie pogarszania się stanu naszych ekosystemów i przywrócenie ich zdrowia wraz z dekarbonizacją naszej gospodarki w celu zapobieżenia dalszemu globalnemu ociepleniu to dwa z głównych wyzwań egzystencjalnych stojących przed ludzkością.

W czerwcu 2022 r. Komisja Europejska (KE) przedstawiła ambitny wniosek dotyczący ustawy o odbudowie przyrody. Ma ona na celu wprowadzenie skutecznych i obszarowych środków odbudowy na co najmniej 20% obszarów śródlądowych i morskich UE do 2030 r., a do 2050 r. wszystkich ekosystemów wymagających odbudowy. Parlamentarzyści z Komisji Rolnictwa i Komisji Rybołówstwa zagłosowali jednak za odrzuceniem wniosku.

Teraz posłowie do PE w Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) muszą zagłosować, czy przyjąć wniosek o przyjęcie wniosku KE z poprawkami. Jeśli tego nie zrobią, wniosek w sprawie odbudowy przyrody zostanie odrzucony do następnej sesji Parlamentu w 2024 r., po wyborach i pod rządami nowej Komisji.

Głosowanie w sprawie ENVI odbędzie się w przyszłym tygodniu, 15 czerwca. W międzyczasie propozycja ustawy o przyrodzie wisi na włosku. Wzywamy Komisję ENVI do głosowania za jego przyjęciem w przyszłym tygodniu.

Rybołówstwo odgrywa kluczową rolę w wyżywieniu świata i zapewnieniu środków do życia, a także stanowi podstawę znaczącej działalności społeczno-gospodarczej i tworzenia dobrobytu. Jednak dominujący model rybołówstwa w UE opiera się na intensywnym przemysłowym pozyskiwaniu dużych ilości ryb, co ma duży wpływ na środowisko, w dużym stopniu zależy od paliw kopalnych i przyczynia się do globalnego ocieplenia. Rybołówstwo może również wpływać na dno morskie i siedliska, łańcuch pokarmowy i bioróżnorodność morską, zmniejszać odporność ekosystemów morskich, zakłócać relacje drapieżnik-ofiara i sekwestrację dwutlenku węgla. Porzucone, zagubione i wyrzucone narzędzia połowowe (ALDFG) mają znaczący, ale nieznany wpływ na nasz ocean i życie w nim.

Należy pilnie zająć się tymi negatywnymi skutkami. W sprawozdaniu Specjalnego Trybunału Obrachunkowego w sprawie środowiska morskiego w 2020 r. (Ochrona UE jest szeroka, ale nie dogłębna) stwierdzono, że działania UE nie doprowadziły do odbudowy znaczących ekosystemów i siedlisk morskich. Ramy ochrony środowiska morskiego nie są wystarczająco głębokie, aby przywrócić morza do dobrego stanu, a fundusze UE rzadko wspierają ochronę gatunków i siedlisk morskich. Kontrolerzy stwierdzili, że morskie obszary chronione (MPA) zapewniają ograniczoną rzeczywistą ochronę, podczas gdy przełowienie utrzymuje się, szczególnie w Morzu Śródziemnym.

"Utrata zdrowych siedlisk morskich, wraz z przełowieniem, zanieczyszczeniem i zmianami klimatycznymi, zagraża podstawom naszej działalności gospodarczej i naszym źródłom utrzymania. Musimy to odwrócić poprzez programy odbudowy zasobów morskich, a rybołówstwo na małą skalę o niskim wpływie na środowisko jest częścią rozwiązania" - mówi Marta Cavallé, Sekretarz Wykonawczy LIFE. "Przez dziesięciolecia Wspólna Polityka Rybołówstwa (WPRyb) promowała intensywne połowy na dużą skalę, ze szkodą dla zasobów rybnych i środowiska morskiego. Istnieje potrzeba ponownego przemyślenia obecnego modelu rybołówstwa UE i opracowania strategii, która odsunie nas od połowów o dużej objętości i dużym wpływie na środowisko na rzecz połowów o niskim wpływie na środowisko".

W rzeczywistości rybołówstwo na małą skalę w Europie zapewnia lwią część miejsc pracy na morzu w rybołówstwie, z ponad 70% floty. Jednak ze względu na niesprawiedliwość historyczną przydzielono im tylko 5% połowów.

W przypadku LIFE, proces lokalizowania obszarowych środków odbudowy, ustalania celów ochrony i odbudowy oraz decydowania o sposobie zarządzania nimi musi obejmować integracyjną reprezentację wszystkich segmentów sektora rybołówstwa.

"Podejście oparte na współzarządzaniu jest kluczowe dla powodzenia skutecznej ustawy o odbudowie przyrody. LIFE pochwala pracę posła Aguilery i Komitetu Pech Parlamentu Europejskiego w przyjęciu Rezolucji w sprawie współzarządzania. Rezolucja ta słusznie wzywa do ustanowienia struktur partycypacyjnych i multidyscyplinarnego komitetu z minimalną liczbą interesariuszy reprezentujących wszystkie zainteresowane strony w zarządzaniu obszarem połowowym na najbardziej odpowiednim poziomie, a także do lepszego uwzględnienia wiedzy i danych empirycznych, które rybacy zbierają ze swojego środowiska" - mówi Cavallé.

Środki rekultywacji obszarowej mogłyby również stanowić podstawę dla dobrze prosperującej przybrzeżnej działalności połowowej, poprzez zabezpieczenie szerszych przybrzeżnych obszarów połowowych zarezerwowanych dla rybołówstwa na małą skalę o niskim wpływie, skutecznie zarządzanych poprzez adaptacyjne lokalne systemy współzarządzania, w których rybacy małoskalowi są wspierani, aby skutecznie uczestniczyć.

Równolegle wymagana jest ponowna ocena podejścia KE do stosowania zasady maksymalnego podtrzymywalnego połowu (MSY) w zarządzaniu zasobami rybnymi.

Według Christiana Tsangaridesa, koordynatora LIFE dla Bałtyku i Morza Północnego: "Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje, że podejście KE do zarządzania stadami w oparciu o MSY jest przyczyną niepożądanych scenariuszy: osłabienia populacji ryb i pogorszenia zdolności mniejszych i bardziej młodych ryb do stawienia czoła rosnącym wyzwaniom, takim jak choroby, ocieplenie oceanów, eutrofizacja i intensywne rybołówstwo. Dzieje się tak, ponieważ produkcja biomasy jest traktowana priorytetowo w stosunku do dobrze zorganizowanych populacji ryb, co ma negatywny wpływ na zasoby rybne i nasze społeczności rybackie".

Konieczne jest przyjrzenie się alternatywnym narzędziom oceny zasobów w połowach wielogatunkowych i doradztwa, które mogą uzupełniać podejście MSY. Alternatywne cele zarządzania, unikające maksymalizacji odłowów, mogą prowadzić do bardziej pożądanych rezultatów pod względem większej biomasy stada tarłowego i struktury wiekowej populacji ryb, przy niewielkich ogólnych kosztach długoterminowych połowów i niższym zużyciu energii/nakładzie połowowym.

Rybołówstwo na małą skalę o niskim wpływie na środowisko może również odegrać istotną rolę w przywracaniu zdrowia mórz europejskich, zwłaszcza jeśli zapewni się sprawiedliwy dostęp do łowisk i zasobów. Zastosowanie art. 17 w celu zachęcenia do dobrych praktyk połowowych powinno stanowić część strategii przywracania przyrody poprzez przydzielanie uprawnień do połowów tym, którzy łowią w sposób najmniej destrukcyjny.

Takie podejście jest konieczne, aby zapewnić długoterminową odbudowę europejskich mórz i zrównoważone dostawy owoców morza.