Brandstof schiet er bij in: Klimaatneutraliteit mag niet in gevaar worden gebracht door te reageren op een energiecrisis op korte termijn, aldus de commissaris

Brussel 1 april 2022

De Europese commissaris voor Milieu, oceanen en visserij, Virginijus Sinkevičius, reageert snel op een nieuwe crisis in de visserijsector, maar benadrukt dat het matigen van de stijgende brandstof- en energiekosten niet mag botsen met het bereiken van de Green Deal klimaatneutrale doelstellingen.

De stijging van de brandstof- en energieprijzen als gevolg van de Russische inval in Oekraïne heeft de levensvatbaarheid van de visserijsector zwaar getroffen. De hele Europese waardeketen voor vis, schaal- en schelpdieren wordt door de crisis getroffen: vissers, aquacultuurbedrijven, verwerkende bedrijven en handelsondernemingen. Dit leidt ook tot hogere prijzen voor de consument en maakt de crisis in de kosten van levensonderhoud nog erger.

De afhankelijkheid van de EU van Russische brandstof is ook een indirecte financiering van de vernietiging van Oekraïne door Russische handen. De EU heeft sinds het begin van de invasie 35 miljard euro uitgegeven aan Russische energie, tegen 1 miljard euro ter ondersteuning van Oekraïne.

De Europese Commissie heeft echter snel gereageerd en noodfondsen ter beschikking gesteld in het kader van het Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur (EMFAF) om de gevolgen van de crisis voor de visserijsector - over de hele linie - te verzachten.

Tijdens een tweede bijeenkomst met vertegenwoordigers van de visserijsector vorige week op 1 april om de zich ontwikkelende situatie te bespreken, heeft Europees commissaris voor Milieu, oceanen en visserij, Virginijus Sinkevičius, de sector eraan herinnerd dat, gezien de huidige ernstige situatie, de Green Deal overgang naar klimaatneutraliteit tegen 2050 des te noodzakelijker is. Maatregelen om de huidige crisis te verlichten mogen geen afbreuk doen aan de verwezenlijking van de klimaatdoelstellingen op langere termijn, zei hij; er mag geen conflict ontstaan tussen het nemen van kortetermijnmaatregelen om de crisis te verzachten en de klimaatambities van de EU op langere termijn.

De Europese Green Deal voorziet in een een klimaatneutraal Europa tegen 2050, met een vermindering van de broeikasgasemissies met 55% ten opzichte van 1990 tegen 2030. Klimaatneutraliteit houdt in dat de uitstoot van broeikasgassen wordt gecompenseerd met de financiering van de uitstoot van broeikasgassen elders.

Tot nu toe zijn er echter er zijn geen commercieel beschikbare kant-en-klare oplossingen waarin de vissersvloten kunnen investeren om hun koolstofvoetafdruk drastisch te verminderen.

De visserij is een energie-intensieve winningsindustrie. Er wordt echter alleen energie gebruikt om te extraheren wat de natuur al heeft voortgebracht. Daarom kan de visserij, in vergelijking met de veehouderij, dierlijke eiwitten op ons bord brengen met een relatief lage koolstofvoetafdruk. Maar dat is slechts één kant van het plaatje. De visserij heeft ook gevolgen voor de voedselketen en de mariene biodiversiteit, vermindert de veerkracht van mariene ecosystemen, verstoort de predator-prooi relatie en verstoort de koolstofvastlegging.

Deze kwesties moeten worden aangepakt in de biodiversiteitsstrategie van de EU, die tot doel heeft de "goede milieutoestand" van mariene ecosystemen te herstellen. Een actieplan voor de instandhouding van de visbestanden en de bescherming van de mariene ecosystemen zal maatregelen omvatten om het gebruik van vistuig dat het schadelijkst is voor de biodiversiteit, ook op de zeebodem, te beperken.

De grootschalige sector heeft gereageerd door een Europese alliantie voor bodemvisserij om te lobbyen tegen hervormingen die hun belangen kunnen schaden.

Meer pijn, maar weinig winst voor kleinschalige vissers door visserijsteun

Een andere conclusie van de vergadering was dat er weliswaar aanzienlijke steun naar de Europese visserijsector gaat, maar dat relatief weinig rechtstreeks bij de kleinschaligere vloot terechtkomt. De inspanningen van de Commissie en de lidstaten zijn vooral gericht op de grootschalige visserij, die het leeuwendeel van de vangst en de economische voordelen oplevert. Echter, er bestaan geen specifieke mechanismen om de strijd van de kleinschaligere visserijvloot met een gering effect in het licht van deze crisis te ondersteunen.

Dit zijn nano- of micro-ondernemingen met relatief lage omzetten - huisnijverheid zo u wilt. In veel gevallen komen zij niet in aanmerking voor BTW-aftrek of belastingvrije brandstof, en moeten zij hun brandstof rechtstreeks aan de pomp kopen. Veel vaartuigen gebruiken ook buitenboordmotoren op benzine. In de meeste gevallen zijn kleinschalige vissers geen lid van een producentenorganisatie en kunnen zij dus geen aanspraak maken op opslagsteun en andere overheidssteun die in het kader van de noodmaatregelen aan de visserijsector wordt verleend.

De kleinschalige visserij zorgt voor 50% van de werkgelegenheid in de visserijsector van de EU, en voor 70% van de vloot. Voor de economische en functionele levensvatbaarheid van de sector wordt in grote mate een beroep gedaan op onbetaalde arbeid, vooral door vrouwelijke familieleden. Hoewel de kleinschalige aanvoer beperkt blijft tot slechts 5% van de vangst, levert zij dagelijks verse vis van hoge kwaliteit aan plaatselijke gemeenschappen, hotel- en restaurantbedrijven, het plaatselijke toerisme, en zorgt zij voor werkgelegenheid en economische en culturele activiteiten waar weinig alternatieven voorhanden zijn.

Gooi het kind niet weg met het badwater

Deze zwaar beproefde familiebedrijven en de vele duizenden rechtstreekse en nevenarbeidsplaatsen die zij verschaffen, kunnen gemakkelijk ten onder gaan als de huidige crisis aanhoudt zonder enig respijt.

Dat zou onvergeeflijk zijn. Kleinschalige, milieuvriendelijke visserij kan een vitaal onderdeel zijn van de noodzakelijke overgang naar de klimaatneutrale toekomst die met de "Green Deal" van de EU wordt nagestreefd - een visserij die weinig impact heeft op het milieu, weinig brandstof verbruikt, een grote sociale en culturele waarde heeft en een topproduct levert.

Wij dringen er bij de Commissie en de lidstaten op aan mechanismen aan te passen om deze vitale sector door de crisis heen te helpen en hem te steunen bij het innoveren van koolwaterstofvrije aandrijving en energiealternatieven.

foto: Annya Crane